A+ A- Reset

Merýemiň taryhy
Merýem, ilat sany boýunça Türkmenistanyň dördünji şäheri hasaplanýar, häzirki wagtda bu ýerde 200 müňden gowrak adam ýaşaýar. Çölüň ortasynda, uly oazisde ýerleşýär. Merýem 1884-nji ýylda rus goşunlary tarapyndan esaslandyryldy. Şäher iki müň ýyldan gowrak gadymy Merwden uzak bolmadyk ýerde guruldy. Bir wagtlar Merwiň ýaşaýjylary Omar Haýýam, Al-Horezmi, Enweri, As-Samani we beýleki meşhur şahsyýetlerdi. Häzirki wagtda Mary pagta ösdürip ýetişdirýän iň uly şäher we gaz öndürmek üçin möhüm merkez hasaplanýar. Türkmenistanyň esasy girdejisi gaz pudagydyr.
Maryda özboluşly muzeýler bar. Mysal üçin, türkmen halylary muzeýinde syrlary nesilden-nesle geçirýän ussalaryň eserleri görkezilýär. Halylaryň nagyşlary we nagyşlary - Tekin, Ersarin, Iomud we Salor biri-birinden tapawutlanýar. Şeýle hem şäherde köp sanly arheologiki ýadygärlik bolan taryhy muzeý bar. Merýemdäki çapyksuwar fermasynda dünýäde iň meşhur bedewleriň biri bolan Ahal - Teke ösdürilip ýetişdirilýär.

Maryda goralýan taryhy we binagärlik zolagy "Baýramali" bar. Bir wagtlar Merwiň paýtagty bolan gadymy oturymly ýerleri öz içine alýar. Iň bilesigeliji: Gýur-kala (miladydan öňki III asyr - VIII-IX asyrlar) gadymy Buddist monastyrynyň galyndylary we hristian buthanasy Soltan-kala (IX-XII asyr), Erk-kala (I asyr), Abdullahan-kala (XV asyr) we Baýramalikhan-kala (XVIII asyr).
Merýemiň esasy gözel ýerlerinden biri Soltan Sanjaryň mawzoleýidir (1118-1157). 40 metrlik binagärlik ýadygärligi gowy gümmez bilen täçlenýär.

Merýemiň beýleki gözel ýerleri - Şazriar-Ark gadymy gala, Kaz-Kalanyň gala diwarlarynyň galyndylary, gadymy mawzoleýler we metjitler - iň çylşyrymly syýahatçyny-da biperwaý galdyrmaz.

Merýemde 1900-nji ýylda gurlan prawoslaw kilisesi hem bar. Şepagat ybadathanasy adaty rus stilinde gyzyl kerpiçden gurlupdyr. Şäherden uzak bolmadyk ýerde XI asyryň Talkhatan Babanyň metjidi bar. Asyl görnüşinde biziň günlerimize ýetdi.
Gurbanguly-hadji metjidi, Mary Welaýatyň esasy kafedral metjidi. 2009-njy ýylda ak mermerden gurlup, Türkmenistanyň prezidenti Gurbanguly Berdimuhamedowyň adyny göterdi. Metjit dört 63 metrlik minara bilen bezeldi.

Merýemden uzak bolmadyk ýerde Durnaliniň gadymy şäherçesi ýerleşýär. IX-XII asyrlaryň binalary bu ýerde saklanyp galypdyr, emma şäherçäniň özi has ir bar. Arheologlar miladydan öňki II-I asyr teňňelerini şäherçäniň çäginde tapdylar. 2 km uzaklykda ýerleşýän Durnaliniň golaýynda Akuyli-Koushuk galasynyň gowy goralýan bölekleri bar. Orta asyrlarda palçyk kerpiçden gurlan birinji gat tutuşlygyna diýen ýaly saklanyp galypdyr. Hat-da otag düzülişi hem galdy.